Göç eden kuşların büyük fazlalığı bir seferde uzun uzaklıkleri aşabilmek amacıyla deri altında yağ depolar. Yağ parçalandığında, aynı oranda karbonhidrat ya da proteinle karşılaştırılırsa onların iki katı enerji ve su üretir. Biriktirilen yağ, birtakım durumlarda beden ağırlığının iki katına çıkmasına yol açabilir. Bu denli çok yağın hızlıca biriktirilebilmesi amacıyla ideal metabolik ve davranışsal farkılıkların oluşması lüzumiyor. Bu değişiklikler arasında aşırı yeme (hiperfagi), metabolizmalarının kalite değiştirmesi, iç organların birtakımlarının küçülmesi saseneabilir. Yağ, normal vakitlerde ufak kuşların bedenlarının %3 ila %5'ine karşılık gelir. Oysa göç esnasında bu dşayet %25'e, birtakım kenar kuşlarında %45'e ulaşabiliyor. Ötücü kuşlar tarzık olarak bir seferinde birkaç yüz kilometre uçtuktan sonra 1 ila 3, birtakım durumlarda daha da fazla vakit dinlenip azalan güç rezervlerini tekrardan tamamlarlar. Uzun uzaklıkler kat eden kenar kuşları da göçlerini üç ya da dört ayakta gerçekleştirirler. Her yolculuk ayağı esnasında dinlendikleri bu mola noktaları fazlası tür amacıyla hayatsal ehemmiyet taşır. Yapılan incelemeler, ufak kuşların bir saatlik bir uçuş esnasında beden ağırlıklarının aşağı yukarı % 1 'ini kaybettiklerini göstermiş. Ünlü göç incelemecisi Peter Berthold (Pitır Bertold), ağırlığının %40'ı yağ olan bir göçmen kuşun 100 saat vakitsince durmadan uçabileceğini ve bu vakit zarfında 2500 km yol kat edeceğini hesaplamış. Yakıtı tasarruflu kullanma yönünden hiçbir insan yapısı motor kuşların metabolizmasıyla baş edemez.
Can Bilgin, Bilim ve Teknik Dergisi
1. Yukarıda verdiği metin ile alakalı alttaki yargılardan hangisi doğru değildir?
A) Makale cinsinin bilhassarini taşımaktadır.
B) Metnin anlatımında nesnel bir anlatım dili hâkimdir.
C) Verilen bulgular bilimsel bulgulare dayanmaktadır.
D) Metinde bilgi verici bir anlatım tarzı benimsenmiştir.
E) Bilgiler yerli eksprlerin görüşlerine dayanmaktadır.
2. Yukarıda verdiği metinde alttaki fikiri geliştirme yollarının hangisinden faydalanılmamıştır?
A) Tanımlama
B) Sayısal bilgilerden faydalanma
C) Tanık gösterme
D) Örneklendirme
E) Karşılaştırma
3. Yukarıda verdiği metinde alttaki anlatım şekillerinden hangisi kullanılmıştır?
A) Öyküleyici B) Betimleyici C) Açıklayıcı
D) Tartışmacı E) Tanımlayıcı
4. Makale türü hakkındaki alçakta verdiği cümlelerin önüne bulgular doğru ise "D", hatalı ise "Y" makalenız.
(D) Makalede öne sürülen görüş ya da çabuklerin ispatlanması lazım olur.
(D) Makale, yazarın orjinal kanaatlerini içermelidir.
(D) Makaleler bilimsel metinler grubunda bulunur.
(Y) Makalede yazarın edebî bir dil kullanması inandırıcılığı artırır.
(D) Makaleler çok değişik hususlarda makalelabilir.
(D) Makaleler gazete ve bilimsel dergilerde yayımlanır.
(Y) Makaleler beş sayfadan az olmayan metin türleridir.
(D) Makale türü gazete eşliğinde ilerlemiştir.
(D) Makaleler mühim hususlarda makalelmalıdır.
(D) Makaleler bilimsel ve doğrultusız bir anlatım diliyle kaleme alınır.
SAADET
Tap burda Tap şurda
Tap kapının gerisinde
Tap göklerin ortasında
Pencerenizden görünür
Gözlerinizden sürünür
Bin bir kisveye bürünür
(...)
Ne Hint'tedir ne Çin'dedir
Gözlerimin içersindedir
Arada sırada bana benden yakın
Arada sırada bana benden uzak
Yine benim içimdedir
Bedri Rahmi Eyüboğlu
5. Yukarıda verdiği metin alttaki türlerden hangisiyle benzerlik gösterir?
A) Türkü B) Hikâye C) Masal
D) Bilmece E) Ninni
6. Kaynak gösterme hakkındaki alçakta verdiği cümlelerin önüne bulgular doğru ise "D", hatalısa "Y" makalenız.
(D) Metin içersinde alıntı oluşturulan kaynaklar; yazarın soyadı, kitabın basım senesi ve sayfa numarası bulgularek parançabuk içersinde gösterilir.
(Y) Metin içersinde sarfedilen kaynakların künyeleri makalenın sonucunda ehemmiyet sırayla verilir.
(D) Araştırmalara dayalı metinlerde faydalanılan tüm kaynakların makalenın sonucunda gösterilmesi lüzummektedir.
(D) Metinde bulunan yapıtlarin künyelerinin gösterilmesi hakkındaki birkaç teknik bulunmaktadır.
(Y) Aynı yapıtden fazlaca yerde faydalanılırsa bu kaynak, makalenın sonucundaki "Kaynakça" evresinde en kafaya makalelır.
7. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel metinlerin bilhassarinden değildir?
A) Teze dayalı olması
B) Edebî metinlerin bir türü olması
C) Araştırma bulgulariyle desteklenmesi
D) Farklı kaynaklardan faydalanılması
E) Anlatım dilinin nesnel olması
8. Sunu hazırlama hakkındaki alçakta bulgularden hangisi doğru değildir?
A) Sunu akış sayfası hususşmanın planını sunar.
B) Sunudaki görsel ve işitsel unsurlar hususşmayı destekler.
C) Sunuda hususşmanın tamamı yer almaz.
D) Sununun okunaklı bir şekilde tasarlanması lazım olur.
E) Sunu dosyası eskiden dinleyicilere verilmelidir.
9. Araştırmalara dayalı metin yazma prosesi hakkındaki alttaki adımları evvelcelik sırasına göre numaralandırınız.
DOĞRU SIRALANDIRMA:
Araştırma hususunu saptama
Kaynak taraması yapma ve alakalı seksiyonleri seçme
Metnin asli seksiyonlerini saptama
Plan doğrultuında metni yazma
Metin içersinde ve sonucunda kaynak gösterme
Yazım ve noktalama sorunlarını giderme
Metni paylaşma
10. Aşağıda verdiği künye makalemıy i ile alakalı ifadelerdeki hatalıları düzeltiniz.
a) Ahmet Hamdi Tanpınar Yeditepe Yayınları, (1961), Şiirler, İstanbul.
DOĞRUSU: Ahmet Hamdi Tanpınar, Şiirler, Yeditepe Yayınları, İstanbul, (1961).
b) Attilâ İlhan, Sisler Bulvarı, Ankara: Dost Yayınları, 1960.
DOĞRUSU: Attilâ İlhan, Sisler Bulvarı, Dost Yayınları, Ankara, 1960.
c) Mehmet Kaplan Şiir Tahlilleri, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1995.
Mehmet Kaplan Şiir Tahlilleri, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1995.
ç) Orhan Veli (1953), Tüm Şiirleri, Varlık Yayınları, İstanbul
Orhan Veli, Tüm Şiirleri, Varlık Yayınları, İstanbul (1953).
11. Aşağıda verdiği iki metni içerik ve anlatım yönünden karşılaştınız. Her iki makalenın benzerlik ve farkılıklarını açıklayınız.
Her iki makalenın de ilişkisi aynıdır: okuma
Metinlerdeki anlatım tarzları yani üsluplar değişiklik işaret ediyor. İlk metinde söyleşi havasında bir anlatım var. Yazar eleştirel, münakaşacı bir tutum takınmış. İkinci metinde açıklayıcı anlatım şekli ve öğretici bir tutum yer almakta.
Okumak
"Bir makale okudum geride bıraktığımızlerde. Bir gazetede mi, bir dergide mi çıktı? Kimindi? Unuttum şimdi. Yalnız şunu biliyorum: Beğenmedim o makaleyı. Yalnız beğenmemek değil, iyice kızdım, tepem attı. Yazar, şu ciddi, bilgin denen kimselerden olacak; nasihatler sağlıyordu gençlere, kitabı nasıl okumalı, onu anlatıyordu.
Siz de bilirsiniz öylelerinin bu hususta neler ifade ettiklerini. İyi seçeceksiniz okuyacağınız kitabı; dşayetsizine para da vermeyeceksiniz, vakitınizi de harcamayacaksınız. Seçtiniz, iyisini buldunuz mu.. Ama nedir iyisini bulmanın yolu? Olur olmaz kitabı almayacaksınız, peki! Olur olmaz kitabı almayınca da hangisi iyidir, hangisi kötüdür, nasıl anlayacaksınız? Benim de şu sorduğuma bakın! Bilmezmişim gibi iyi kitabın nasıl seçildiğini. Bilenlere sorarsınız, seçmişlere sorarsınız. Mesela o makaleyı yazana sorarsınız, o bilir kuşkusuz hangi kitapların okunması lüzumluliğini."
Nurullah Ataç
Okuma
"Okuma eylemi, gözlerin ve ses organlarının detaylı hareketlerinden ve zihnin manaya ve kavrama çabasından meydana gelen komplike bir aktivitetir. İyi bir okuma, bu hareketlerin uyumlu olmasına bağlıdır.
Okumanın her derste mühim bir yeri bulunmaktadır. Öğrenme, büyük oranda okumaya dayanır. Tüm derslerin okumayı lüzumtirdiği göz önünde tutulacak olursa iyi okuyamayana ve okuduğunu manayayan bir öğrencinin kafayarılı olamayacağı açıktır.
Eskiden gözün satır üstünde soldan sağa doğru harfleri seçerek kelimeleri tanıdığına, bu türlikle okumanın gerçekleştiğine inanılırdı. Oysa bubugünküde oluşturulan incelemelerde, gözün satır üstünde belli bir noktada odaklandığı, ileri bir noktaya sıçrayarak ilerlediği ispatlanmıştır."
Şerif Aktaş - Osman Gündüz
Paylaş
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB 2016-2017
4/
5
Oleh
bilgilendirici
