9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Yanıtları MEB Sayfa 145, 146, 147, 148
"Bizdik o hücûmun tüm aşkıyle kanatlı;
Bizdik o sabâh ilk atılan safta yüz atlı.
Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek istekiyle,
Canlandı o meşhûr ova at kişnemesiyle!
Fethin daha bir ülkeyi parlattığı gündü;
Biz uğruna can sunduğumuz yerde göründü."
1. Yukarıda verilen metinden hareketle alttaki kavramlardan hangisi ile alakalı bilgi edinilemez?
A) Nazım birimi
B) Söyleyici
C) Kafiye sistemi
D) Yazıldığı devre
E) Ölçü
CEVAP: D
2. Aşağıdaki mısralerde tespit edilen edebî sanatların isimlerini verilen boşluklara makalenız.
"Yolcuyum, bir kuru yaprak misali
Rüzgârın önüne katılmışım ben."
Faruk Nafiz Çamlıbel
Teşbih (benzetme) sanatı bulunmaktadır. Şiirde söyleyici (yolcu) kendini kuru bir yaprağa benzetmiştir.
"Ezelden beridir bu ücra yere
Ninniler söylemiş bir serin dere"
Rıza Tevfik Bölükbaşı
Teşhis (şahısleştirme) sanatı bulunmaktadır. Serin derenin ninniler ifade ettiği ifade edilerek insana ait bir özellik, tabiattaki bir varlığa verilmiştir.
Kapalı istiare bulunmaktadır. Serin dere insana benzetilmiş. Benzeyen (dere) söylenmiş, benzetilen (insan) söylenmemiştir.
"Zihnim bu kentten, bu devirden fazlaca uzakta,
Tanbûri Cemil Bey çalıyor eski plâkta."
Yahya Kemal Beyatlı
Mecaz-ı Mürsel (ad transferi) bulunmaktadır. Tanburi Cemil Bey çalıyor derken Tanburi Cemil Bey'in bestesi, şarkısı çalıyor manasında kullanılmış. Yani benzetme hedefi olmaksızın bir söz kendi manası dışında kullanılmıştır.
"Dal bir gün dedi ki tomurcuğuna:
Tenimde bir yara işler gibisin"
Ahmet Kutsi Tecer
Burada tespit ve intak sanatları bulunmaktadır. Hem de kapalı istiare bulunmaktadır.
Teşhis: "Dal"a insan özelliği verilmiş.
İntak: Dal hususşturulmuş.
Kapalı istiare: Dal, insan benzetilmiş. Benzeyen (dal) var, benzetilen (insan) söylenmemiş.
DALGACI MAHMUT
işim kuvvetim budur benim,
Gökyüzünü boyarım her sabah,
Hepiniz uykudayken.
Uyanır bakarsınız ki mavi.
Deniz yırtılır bazen,
Bilmezsiniz kim diker;
Ben dikerim.
Orhan Veli Kanık
3. Yukarıda verilen metinden hareketle alttaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A Serbest tarzda makalelmıştır.
B) Şiirdeki söyleyici hayalperest ve alaycıdır.
C) Ahenk kafiyelerle sağlanmıştır.
D) Şiir, belirli bir kafiye sisteminden uzaktır.
E) Belirli bir nazım şekli yoktur.
Cevap: C Bu şiirde kafiyelere yer verilmemiştir.
4. Aşağıda verilen mısralerin hangisinde tam kafiye kullanılmıştır?
A) Kandilli yüzerken uykularda
Mehtâbı sürükledik sularda
B) Ve bir deniz saldırısı hâlinde
Gün doğuyor kentin üstüne
C) Günler kısaldı. Kanlıca'nın yaşlıları
Bir bir hatırlamakta geride bıraktığımız sonbaharları
D) Erkenden çağırır, ya deniz ya bahçe
Her yerde tükenmez kahkaha, eğlence
E) Bir geliş var!.. Ne kutsal, ne garib âlem bu!..
Hava boydan boya binlerce hayaletle dolu...
Cevap: C şıkkıdır.
ihtiy-ar-ları
sonbah-ar-ları
-ları: redif
-ar: tam kafiye
"Tam otların sarardığı süreler,
Yere yüzükoyun uzanıyorum.
Toprakta bir telâş, bir telâş,
Karıncalar öteden beri arkadaşım"
Behçet Necatigil
5. Yukarıda verilen metin alttaki çeşitlerin hangisinden alınmıştır?
A) Epik şiir B) Pastoral şiir C) Didaktik şiir
D) Satirik şiir E) Lirik şiir
6. Aşağıda verilen cümlelerde geride bıraktığımız altı çizili sözcüklerin mana bilhassarini karşılarındaki boşluklara makalenız.
a) Yorgunbir ırmak kentin kenarsından kıvranarak geçiyordu (mecaz mana)
b) Kül rengi bulutlar kaplamıştı her yeri (gerçek mana)
c) Dalgalar kenara zarar vermesin diye dalgakıran yapmışlar (terim mana)
ç) Çekmecenin gözlerinde ne arayıp gözüküyorsun? (yan mana)
Türkçenin tarihî sürelerında "emek" sözcüksi "acı, eziyet" manalarına gelir iken zamanla değişerek "Bir işin yapılması amacıyla harcanan gövde ve baş kuvveti, uzun ve yorucu, itinalı çalışma." manasında kulldile getirilmektedir.
7. Bu hal alttaki kavramlardan hangisine numune gösterilebilir?
A) Ad transferi
B) Anlam daralması
C) Anlam iyileşmesi
D) Anlam kötüleşmesi
E) Anlam genprosedüresi
8. Aşağıda verilen mısralerin hangisinde imgesel bir söyleyiş yoktur?
A) Ben sana mecburum bilemezsin
Adını mıh gibi aklımda tutuyorum
B) Gülün tam ortasında ağlıyorum
Her akşam sokak ortasında öldükçe
C) Ölüler beni serinliğe yakıştıramaz
zira hiç kimse çıkmak istemez bu mevsimden dışarı
D) Atlkatiyenrı getirin! Tarih atlkatiyenrını!
En geniş süreli bir şiir yazacağız
E) Kamyonlar kavun taşır ve ben
Boyuna onu düşünürdüm
Rahatlık
Sen büyüdüğün süre çocuğum.
Yine çiçekler açacak dallarda.
Dallarda açan çiçekler gibi.
Yine çocuklar uyuyacak masallarda.
Sen büyüdüğün süre çocuğum.
Yine uykular havuzda dibe gidecek.
Havuzlarda kaybedilen uykular gibi,
Yine çocuklar mektebe gidecek.
Sen büyüdüğün süre çocuğum,
Yine göklerden mavi gölgeler inecek yere.
Toprağı nurlandıran mavi gölgeler gibi,
Yine çocuklar gülümseyecek askerlere.
Sen büyüdüğün süre çocuğum.
Yine meltemler geçecek denizlerden.
Denizlerden geride bıraktığımız meltemler gibi.
Yine çocuklar olacak, rahatlık veren.
Fazıl Hüsnü Dağlarca
9. Yukarıda verilen şiir ile alakalı alttaki cümlelerin önüne bulgular doğru ise "D", hatalısa "Y" makalenız.
a) (Y) Şiir, hece ölçüsüyle makalelmıştır.
b) (D) Şiirde ahenk, sözcük yinelarıyla sağlanmıştır.
c) (D) Şiirde söyleyiciyi söyleyen bir zamir yoktur.
ç) (D) Şiirde benzetmelere müraacat edilmiştir.
d) (Y) Şiirin nazım birimi dörtlüktür.
e) (D) Şiirde yinelde tam kafiyeler kullanılmıştır.
f) (D) Şiirin ilişkisi, geleceğe karşı duyulan umuttur.
"Dönülmez akşamın ufkundayız. Vakit çok geç:
Bu son fasıldır ey ömrüm, nasıl geçersen geç!"
Yahya Kemal Beyatlı
10. Yukarıdaki mısralerin kafiye türü alttaki alternatiflerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Cinaslı kafiye B) Yarım kafiye C) Tam kafiye
D) Zengin kafiye E) Yalnızca redif kullanılmıştır.
Paylaş
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB 2016-2017 Sayfa 145-148
4/
5
Oleh
bilgilendirici
